Arızi Kazanç Nedir?
Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan (yardım amacıyla araya girme) elde edilen kazançlar. Madde 82 göre devamlılık ilkesiyle doğrudan ilişkilidir. Örnek verecek olursak; muhiti iyi bilen bir esnafın (Emlakçılık haricinde bir iş yapan) ev alım-satımında iki tarafa aracılık yapması ve karşılığında bir miktar komisyon alması Arızi bir kazanca girecektir. İş sahibi esnafın sürekli olarak bu işi yapmıyor oluşu, bu geliri arızi kılacaktır. Ticari faaliyetlerin yapılmasında aracılık faaliyeti devamlılık arz ediyorsa, bu ticari bir kazanç yerine geçecektir. Genellikle bir takvim yılı içerisinden bir veya ikiden fazla yapılıyor ise arızi kazanca girmez. Arızi kazançlar genel olarak yapılması devamlılık arz etmeyen faaliyetlerden elde edilen gelirlerden oluşmaktadır.
Madde 82 Göre Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır:
- Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan elde edilen kazançlar.
- Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hâsılat.
- Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştamallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).
- Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.
- Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dâhil).
- Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci maddede yazılı işleri (ulaştırma işleri) arızî olarak yapmalarından elde ettikleri kazançlar.
Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının (296 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2021 yılı için 43.000 TL.) kısmı gelir vergisinden müstesnadır.
Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla elde edilen kazançlar.
Henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar için istisna uygulaması söz konusu olmayıp bu türden kazançların tamamı arızi kazanç olarak vergilendirilecektir.
Yıllar itibari İle Arizi Kazançlara İlişkin İstisnası
2021 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 43.000 TL |
2020 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 40.000 TL |
2019 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 33.000 TL |
2018 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 27.000 TL |
2017 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 24.000 TL |
2016 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 24.000 TL |
2015 Takvim Yılı Arizi Kazanç İstisnası | 23.000 TL |